Lezing door Toon van Mierlo

Restitutiecommissie Nazi roofkunst.

Toon van Mierlo is voorzitter van de commissie en maakt in zijn lezing duidelijk wat de commissie doet om geroofde kunst aan de rechthebbenden, veelal Joodse families terug te geven. Dat dit niet zo eenvoudig is, bleek toen hij uitlegde welke juridische obstakels in de weg kunnen zitten.

Wanneer spreek je van roof? Daar spreek je van als bezit onder dwang afgestaan of verkocht moet worden. Natuurlijk is het als huizen leeg geroofd worden duidelijk dat het om roof gaat. Bij verkoop is het al lastiger om aan te tonen dat bezit niet vrijwillig verkocht is. Daar wordt onderzoek naar gedaan in bijvoorbeeld de administratie die de nazi’s bijhielden. Of bij de Lippmann, Rosenthal & Co. of kortweg Liro, in de volksmond ook bekend als de “Duitse roofbank” of “Nazibank“. Het was een bank aan de Sarphatistraat nabij het Weesperplein in Amsterdam. De bank werd tijdens de Duitse bezetting in de Tweede Wereldoorlog opgericht om joods bezit (geld, waardepapieren en waardevolle bezittingen) te registreren en vervolgens te roven. Via deze bank plukten de nazi’s de Nederlandse joden systematisch kaal alvorens ze te deporteren.

Het is na 80 jaar moeilijk om de rechthebbenden op te sporen. Families zijn gedeporteerd en veel mensen kwamen niet meer terug uit de kampen. Gelukkig kan het in enkele gevallen toch nog tot restitutie leiden. Toch blijft de commissie bestaan en zich inspannen om recht te doen. ‘Dat is een morele plicht van de staat’, zegt Toon.

Toon van Mierlo is een bevlogen man en de zaal hing aan zijn lippen bij zijn verhaal. Hij bracht hij met een dosis humor helderheid in de complexe materie. De vele vragen die er kwamen toonden aan dat er met belangstelling geluisterd was.